1.      Bệnh ho gà là gì?

Bệnh ho gà (tên Tiếng Anh là Whooping Cough) là bệnh truyền nhiễm gây ra bởi vi khuẩn Bordetella Pertussis xâm nhập vào đường hô hấp. Những vi khuẩn này bám chặt vào lông mao ở đường hô hấp trên, sau đó vi khuẩn giải phóng độc tố tấn công hệ hô hấp và làm đường thở sưng lên.

Theo thống kê của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hằng năm có khoảng 30-50 triệu người mắc bệnh ho gà, và có đến 300.000 người tử vong. Trong đó phần lớn các trường hợp tử vong đều là trẻ nhỏ, đặc biệt là ở trẻ từ 0-12 tháng tuổi.

Nếu phát hiện các dấu hiệu bệnh ho gà và điều trị sớm, bệnh ho gà thường có đáp ứng tốt và được kiểm soát hoàn toàn chỉ sau 5 ngày. Ngược lại, nếu việc điều trị diễn ra chậm trễ sẽ khiến bệnh chuyển biến nặng, gây ra những biến chứng nguy hiểm, suy hô hấp và thậm chí  tử vong.

2.      Bệnh ho gà lây truyền qua đường nào?

Ho gà là bệnh nhiễm trùng cấp nên thường lây lan nhanh và có khả năng bùng phát thành dịch. Người là ổ chứa bệnh duy nhất, và là nguồn lây nhiễm chủ yếu cho trẻ nhỏ. 80% những người tiếp xúc cùng hộ gia đình với người bệnh rất dễ bị lây. Bệnh ho gà lây nhiễm mạnh nhất là ở giai đoạn 2 tuần đầu kể từ thời điểm  khởi phát dấu hiệu đầu tiên của bệnh.

Bệnh ho gà có thể lây qua đường hô hấp thông qua các giọt nước bọt trong không khí khi người bệnh ho, hắt hơi, hoặc tiếp xúc trực tiếp với dịch tiết ở họng, niêm mạc mũi khi người bệnh nôn hoặc khạc nhổ. Cục Y tế Dự phòng Việt Nam cảnh báo, bất kỳ đối tượng ở độ tuổi nào, không phân biệt giới tính, dân tộc, vùng địa lý đều có thể mắc bệnh ho gà. 

         3. Dấu hiệu và triệu chứng nhận biết bệnh ho gà là gì?

Các triệu chứng bệnh ho gà thường phát triển trong vòng 5-10 ngày kể từ sau khi tiếp xúc với mầm bệnh. Biểu hiện bệnh ho gà thường bắt đầu với các triệu chứng như đau họng, cảm lạnh, ho và sốt nhẹ. ThS.BS Bùi Ngọc An Pha, Giám đốc Y khoa hệ thống Trung tâm Tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC cho biết, những cơn ho gà sẽ ngày càng nặng và trở thành cơn ho kịch phát trong 1-2 tuần, kéo dài 1-2 tháng hoặc lâu hơn. Cơn ho gà rất đặc trưng, trẻ ho rũ rượi không kìm hãm được, sau đó là giai đoạn thở rít như tiếng gà gáy. Cuối cơn ho thường chảy nhiều đờm dãi trong suốt và sau đó là nôn.

Theo Cục Y tế Dự phòng, triệu chứng nhận biết bệnh ho gà sẽ tiến triển khác nhau qua các giai đoạn như sau:

Thời kỳ ủ bệnh: Bệnh kéo dài từ 6-20 ngày (trung bình khoảng 9-10 ngày), ở thời kỳ này chưa có triệu chứng gì.

Giai đoạn viêm long đường hô hấp: Kéo dài khoảng 1-2 tuần, xuất hiện các triệu chứng giống như bệnh viêm đường hô hấp như sốt nhẹ, chảy nước mũi, ho húng hắng, hắt hơi. Cuối giai đoạn này ho nặng thành cơn.

Giai đoạn khởi phát: Kéo dài từ 1-6 tuần, có những trường hợp đặc biệt có thể kéo dài trên 10 tuần với các biểu hiện cơn ho điển hình như:

• Ho: Trẻ ho rũ rượi, ho thành từng cơn; mỗi cơn từ 15-20 tiếng ho liên tiếp, càng về sau càng yếu và giảm dần. Những cơn ho xuất hiện nhiều làm trẻ yếu dần, khiến trẻ có thể ngừng thở do thiếu oxy, mặt tím tái, mặt đỏ, tĩnh mạch cổ nổi, chảy nước mắt nước mũi
• Thở rít vào: Xuất hiện cuối mỗi cơn ho hoặc xen kẽ sau mỗi tiếng ho, tiếng rít nghe như tiếng gà. Trẻ dưới 6 tháng tuổi có thể không nghe thấy tiếng rít trong cơn ho.
• Khạc đờm: Kết thúc cơn ho bằng việc khạc đờm trắng, màu trong, dính. Trong đờm có vi khuẩn ho gà, đây cũng là một nguồn lây bệnh.

Trong khoảng 2 tuần đầu của giai đoạn này, tần suất các cơn ho khoảng 15 cơn/ngày, sau đó giảm dần. Bệnh có thể kéo dài trên 3 tuần nếu không được điều trị.

Giai đoạn phục hồi: Cơn ho ít dần, bệnh nhân hạ sốt. Tuy nhiên sau đó nhiều tháng ho có thể tái phát lại gây viêm phổi.

Triệu chứng ho gà ở người lớn và trẻ vị thành niên thường nhẹ hơn, ít gặp cơn ho điển hình hoặc không có triệu chứng, thường khỏi bệnh sau 7 ngày.

4.      Bệnh ho gà có nguy hiểm không?

Đối với người lớn và trẻ vị thành niên, ho gà không phải là bệnh lý quá nguy hiểm. Bệnh chỉ gây ra những triệu chứng nhẹ và tự thuyên giảm mà không cần điều trị. Tuy nhiên, triệu chứng ho gà ở trẻ em lại có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm.

Bệnh ho gà khiến khoảng 300.000 trẻ em trên toàn thế giới tử vong mỗi năm kèm theo nhiều trường hợp biến chứng ở hệ hô hấp, thần kinh và một số cơ quan khác của trẻ như: viêm phế quản, ngừng thở, sa trực tràng, thoát vị trực tràng, vỡ phế năng, tràn khí trung thất, tràn khí màng phổi và viêm não.

Ngoài ra, trẻ em mắc bệnh ho gà còn có sức khỏe yếu, chậm phát triển, biếng ăn, bỏ bú và có nguy cơ mắc các bệnh nhiễm trùng cơ hội do hệ miễn dịch suy giảm. Số liệu thống kê từ Cục Y tế Dự phòng cho thấy, hơn 90% số ca nhiễm bệnh ho gà ở trẻ em là do trẻ chưa được tiêm chủng, hoặc chưa tiêm chủng đủ 3 mũi cơ bản. Do đó, tiêm vắc xin chính là biện pháp phòng ngừa và bảo vệ trẻ khỏi bệnh ho gà và các biến chứng nguy hiểm của bệnh.

5.      Cách phòng bệnh Ho gà

Tiêm phòng

Hầu hết các bệnh nhân mắc bệnh thường ở độ tuổi rất nhỏ, thậm chí là trẻ sơ sinh do chưa được tiêm phòng hoặc không được tiêm vaccine đúng lịch và đầy đủ. Vì vậy, người thân nên đưa trẻ đi tiêm chủng khi trẻ được 2 tháng tuổi theo khuyến cáo của WHO, giúp trẻ tránh được nguy cơ mắc bệnh.

Giữ vệ sinh sạch sẽ

Các bậc phụ huynh nên lưu ý chăm sóc, giữ gìn vệ sinh thân thể sạch sẽ cũng như nơi sinh hoạt, làm việc, môi trường xung quanh nhà ở. Đối với trẻ nhỏ, bạn cần đặc biệt quan tâm đến các vật dụng bé tiếp xúc hằng ngày như bình sữa, đồ chơi, núm cao su, khăn,… để phòng ngừa vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.

Thiết lập chế độ dinh dưỡng hợp lý

Để có một hệ miễn dịch khỏe mạnh, cần xây dựng chế độ ăn hợp lý, bổ sung nhiều rau xanh và trái cây tươi. Hạn chế các chất kích thích, đồ uống có cồn, nước ngọt, các món ăn chứa nhiều dầu mỡ (gà rán, khoai tây chiên, xiên que rán, thịt mỡ,…). Riêng với trẻ nhỏ, bé cần được bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và kéo dài khoảng 18 - 24 tháng.

Thăm khám định kỳ

Kiểm tra sức khỏe định kỳ là một biện pháp quan trọng nhằm phát hiện và can thiệp kịp thời nếu có các vấn đề bất thường, đồng thời ngăn chặn các tiến triển cũng như biến chứng nguy hiểm của bệnh.

ð Như vậy:

Bệnh ho gà có thể phòng ngừa được bằng biện pháp tiêm chủng vắc xin.

Đối với trẻ em, tiêm vắc xin  đầy đủ và đúng lịch không chỉ giúp tăng sức đề kháng, phòng ngừa các bệnh nguy hiểm mà còn giúp trẻ phát triển toàn diện về thể chất và trí não.

Bộ Y tế cũng khuyến cáo, “Người lớn cũng nên thực hiện việc tiêm chủng vắc xin phòng bệnh ho gà, tránh trường hợp trở thành nguồn lây bệnh cho trẻ nhỏ và cộng đồng”. 

Trên đây là một số điều cần biết về Bệnh Ho gà và một số biện pháp phòng tránh. Đề nghị các ông bà Trưởng thôn, Y tế thôn tích cực tuyên truyền đến các hộ nhân dân để bảo vệ sức khỏe cho các thành viên trong gia đình, đặc biệt là trẻ từ 0 -12 tháng tuổi.

Công chức Văn hóa - Xã hội